مسئولیّت اجتماعی از هیچ کس، سلب نیست. هر کس به قدری، ولو اندک، مسئول و مدیر است. پس همگان باید اصول مدیریّت را بداند و از سیاست اجتماعی غافل نباشند. وَ رُوِيَ عَنِ النَّبِيِّ ص: «كُلُّكُمْ رَاعٍ وَ كُلُّكُمْ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِه...» همه شما (تا حدودى) فرمانروا و نگهبان هستيد و در مورد فرمانبرداران خويش مؤاخذ و مسئوليد. (إرشاد القلوب إلى الصواب، ج‏1، ص: 184) (نهج الفصاحة مجموعه كلمات قصار حضرت رسول ص، ص: 611)

سیاست از منظر غرب و دشمنان اسلام، به معنای «چگونگی کسب قدرت و حفظ آن به هر قیمت» است؛ ولیکن از منظر اسلامی و از دیدگاه عقل و وحی، یعنی «چگونگی اتّخاذ تصمیم عاقلانه و اجرای احسن و عادلانۀ آن»؛
دین از سیاست نوع اول که به تعبیری «سیاسی کاری» است، جداست؛ ولی دین خدا از سیاست نوع دوم که همان تدبیری بر اساس جهان بینی الهی است؛ نه تنها جدا نیست، بلکه عین آن است.

قال علىّ عليه السّلام: «النَّاسُ بِأُمَرَائِهِمْ أَشْبَهُ مِنْهُمْ بِآبَائِهِم‏». شباهت مردم در امورشان به حاكمان بيش از شباهت ايشان به پدرانشان مى‏ باشد. (تحف العقول عن آل الرسول ص، ص: 208)
«النّاس بزمانهم اشبه منهم بآبائهم». شباهت اخلاقى مردم به محيط اجتماعى و مقتضيات زمان خودشان، بيشتر از شباهت به صفات خانوادگى و خلقيات پدران آنها است. (تحرير المواعظ العددية، ص: 136)

امام علی (ع) فرمود: «حَقٌّ عَلَى الْمَلِكِ أَنْ يَسُوسَ نَفْسَهُ قَبْلَ جُنْدِه‏». حقّ بر پادشاه اينست كه نفس خود را پيش از لشكر خود سياست و تربیت نماید. (إرشاد القلوب إلى الصواب، ج‏1، ص: 184) (تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، ص: 340)

امام علی (ع) فرمود: «أَعْقَلُ الْمُلُوكِ مَنْ سَاسَ نَفْسَهُ لِلرَّعِيَّةِ بِمَا يَسْقُطُ عَنْهُ حُجَّتُهَا وَ سَاسَ الرَّعِيَّةَ بِمَا تَثْبُتُ بِهِ حُجَّتُهُ عَلَيْهَا». عاقلترين پادشاهان كسى است كه خود را به گونه ای نگاه دارد که بهانه ها را از خود بردارد و مردم را به گونه ای اداره کند که درستی کار خود را بر آنان اثبات نماید. (تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، ص: 340)

امام علی (ع) فرمود: «...فَإِنَّ فِي الْعَدْلِ سَعَةً وَ مَنْ ضَاقَ عَلَيْهِ الْعَدْلُ فَالْجَوْرُ عَلَيْهِ أَضْيَق‏». تحقيقاَ گشايش و آزادگى در عدل است و كسى كه محيط عدل و داد در نظرش تنگ آيد، عرصه جور و ستم بر وى تنگتر خواهد بود. (نهج البلاغة، ص: 57)

اگر سیاستگذاری در ابتدا غلط باشد و موجبات ایجاد فرهنگ و عادتی در جامعه را فراهم آورد، کار برای اصلاح به مراتب مشکل خواهد بود و بازگرداندن جامعه از رویه ای نادرست، کاری بسیار سخت را در پیش روی مسئولان دلسوز و مصلح قرار خواهد داد. امام علی (ع) فرمود: «أَصْعَبُ السِّيَاسَاتِ نَقْلُ الْعَادَاتِ». دشوارترين سياستها تغییر دادن عادتهاست‏. (تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، ص: 322)

قَالَ لِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (ع): «كُونُوا دُعَاةَ النَّاسِ بِغَيْرِ أَلْسِنَتِكُمْ لِيَرَوْا مِنْكُمُ الِاجْتِهَادَ وَ الصِّدْقَ وَ الْوَرَع». مردم را با اعمال (و ارائه خدمت صادقانه) خود (به دين خدا) دعوت كنيد، اگر آنها سخت کوشی و راستگوئى و پرهیز شدید، را در شما مشاهده كنند، به طرف شما خواهند آمد. (مشكاة الأنوار في غرر الأخبار، ص: 46)

سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ (ع): «مَا حَقُّ الْإِمَامِ عَلَى النَّاسِ؟» قَالَ: «حَقُّهُ عَلَيْهِمْ أَنْ يَسْمَعُوا لَهُ وَ يُطِيعُوا». قُلْتُ: «فَمَا حَقُّهُمْ عَلَيْهِمْ قَالَ يَقْسِمَ بَيْنَهُمْ بِالسَّوِيَّةِ وَ يَعْدِلَ فِي الرَّعِيَّةِ، فَإِذَا كَانَ ذَلِكَ فِي النَّاسِ فَلَا يُبَالِي مَنْ أَخَذَ هَاهُنَا وَ هَاهُنَا». ابى حمزه گويد: از امام باقر (ع) پرسيدم: امام چه حقّى بر مردم دارد؟ فرمود: حق وى اين است كه از او بشنوند و فرمان برند. گفتم: حق مردم بر امام چيست؟ فرمود: ميان آنها (بیت المال را) برابر تقسيم كند و با رعيت به عدالت رفتار كند و اگر اين دو اصل ميان رعايا عملى باشد باكى ندارد هر كس اينجا و آنجا بزند (و جای نگرانی نیست). (الكافي، ج‏1، ص: 405)

امام علی (ع) فرمود: «الْعَدْلُ حَيَاةُ الْأَحْكَامِ». راه منحصر زنده ماندن احكام دين (و عمل كردن مردم به دين)، اجراى عدالت است. (تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، ص: 99)

امام صادق (ع)فرمود: «ثَلَاثُ خِلَالٍ تَجِبُ لِلْمُلُوكِ عَلَى أَصْحَابِهِمْ وَ رَعِيَّتِهِمْ الطَّاعَةُ لَهُمْ وَ النَّصِيحَةُ لَهُمْ فِي الْمَغِيبِ وَ الْمَشْهَدِ وَ الدُّعَاءُ بِالنَّصْرِ وَ الصَّلَاح‏». رعايت سه چيز در باره زمامداران بر كارمندان و مردمان واجب است: فرمانبردارى از زمامداران، خيرخواهى براى آنان در غياب و حضورشان، و دعا براى پيروزى و بهبود امورشان. (تحف العقول عن آل الرسول ص، ص: 319)

قال رسول الله (ص): «كما تكونوا يولّى عليكم». چنان كه هستيد، بر شما حكومت كنند. (نهج الفصاحة مجموعه كلمات قصار حضرت رسول ص، ص: 616) اگر مردم جامعه ای با رعایت رهنمونهای عقل و آموزه های وحی، موضعی به حقّ بگیرد، بی تردید به آنچه لیاقت و شایستگی اش را دارد، خواهد رسید.

پیام آور علم، عمل، عشق و عدل، از دو منبع عقل و وحی، دست آوردی از ایرانیان برای جهانیان،
(www. JF72 .ir)
و من الله التوفیق...