در بینش الهی و در منظر اسلام، فرهنگ به نسبت دیگر مقولات، ریشه به شمار رفته، و مقولات دیگر به عنوان ریشه و زیر بنا مورد توجّه قرار نمیگیرند. در بعضی از مکاتب غربی زیر بنا «اقتصاد» است، در برخی «سیاست» و «قدرت»، و در برخی دیگر، مواردی دیگر به عنوان اصل و اساس قرار میگیرد. وقتی «فرهنگ» به عنوان اساس و زیر بنا قرار گرفت و عناوین دیگر در ذیل آن تعریف شد، سنگ بنا به درستی بنا نهاده شده است. فرهنگ یعنی «باورها» و «ارزشها»؛ یا به تعبیر دیگر «عقاید» و «اخلاق». دو حوزه ای که در آنها تقلید جایگاهی ندارد و باید به تحقیق و تحقّق یافت گردد.

در عرصۀ پرتأثیر «سیاست» فرهنگ های متفاوتی قابل جریان است. فرهنگ سوءاستفاده از قدرت، فرهنگی پلید در راستای سیاستمداری و سیاستگذاری هاست. آنانکه از موقعیّت سیاسی خویش، فرهنگی باطل را دنبال نموده و در جامعه پایه ریزی نمایند، بزرگترین خیانتها را در عرصۀ اساسی فرهنگی، به آحاد جامعه تحمیل نموده اند. خداوند در باب استفادۀ صحیح از مکنت و قدرت می فرماید: «...ً وَ لَيَنْصُرَنَّ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ إِنَّ اللَّهَ لَقَوِيٌّ عَزيزٌ (40) الَّذينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّكاةَ َ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَ لِلَّهِ عاقِبَةُ الْأُمُورِ (41)» ...و خداوند كسانى را كه يارى او كنند(و از آيينش دفاع نمايند) يارى مى‏كند؛ خداوند قوى و شكست ناپذير است. (40) همان كسانى كه هر گاه در زمين به آنها قدرت بخشيديم، نماز را برپا مى‏دارند، و زكات مى‏دهند، و امر به معروف و نهى از منكر مى‏كنند، و پايان همه كارها از آن خداست!(41) (آیۀ 41 سورۀ حجّ) عنوان مدیریّت در اسلام «هدایت» است. یعنی مدیریّت ابعاد مادّی بعلاوۀ رشد و تعالی معنوی.

در عرصۀ پرتأثیر «اقتصاد» نیز فرهنگ های متفاوتی قابل بررسی است. فرهنگ دنیا طلبی، اشرافی گری، تجمّل گرایی، مصرف گرایی و بسیاری از فرهنگ های غلط و پرخسارت در این حوزه حائز اهمّیّت است. در جامعه ای که این فرهنگها ساری و جاری باشد، دیری نپاید که دست درازی آنان در مقابل بیگانه و وابستگی محض آنان به دشمنان حقّ را خواهیم دید. این در حالیست که انسان در این عالم برای سعادتمندی و کمال خویش، به چیزی بیشتر از «عزّت» و «آزادگی» نیازمند نیست. و این دو جز با فرهنگ «قناعت» حاصل نخواهد گشت. «قناعت» یعنی حسابگری عاقلانه و تصمیم گیری عادلانه در امر معیشت. این فرهنگ در بیان روایت بدینگونه آمده است که: «الْقَنَاعَةُ كَنْزٌ لَا يَفْنَى‏» رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله فرمود: قناعت گنجی پايان ناپذیر است. (مشكاة الأنوار في غرر الأخبار، ص: 132)

در عرصۀ «اجتماعی» نیز فرهنگ های متفاوتی دیده می شود. فرهنگ خودخواهی، انحصارطلبی، بی تفاوتی، بی غیرتی، بی عفّتی و دیگر موارد پرشمار از فرهنگهای پوچ و باطلی است که میتواند در جامعه ساری و جاری باشد. بهترین و پرفایده ترین فرهنگ در نظام اجتماعی، فرهنگ «تعاون و یاریگری» در امور است که به دو حوزۀ نیکی و تقواپیشگی مربوط میگردد. معاونت و یاریگری در هرآنچه در ذیل «برّ» و «تقوا» تعریف میگردد. خداوند در این باره به صراحت می فرماید: «... وَ تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى‏ وَ لا تَعاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَ الْعُدْوانِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَديدُ الْعِقابِ (2)» و(همواره) در راه نيكى و پرهيزگارى با هم تعاون كنيد! و(هرگز) در راه گناه و تعدّى همكارى ننماييد! و از(مخالفت فرمان) خدا بپرهيزيد كه مجازات خدا شديد است! (2) (آیۀ 2 سورۀ مائده)

پیام آور علم، عمل، عشق و عدل، از دو منبع عقل و وحی، دست آوردی از ایرانیان برای جهانیان،
(www. JF72 .ir)
و من الله التوفیق...